Idare Hukukunda Reform Ihtiyacı Sadece Bir Washington Problemi Değil

Jack McHugh

Çev.: Rıdvan Akın

İdare hukuku kavramı, bir asır önce ortaya çıktığından beri tartışmalıdır. Franklin D. Roosvelt tarafından atanmış bir Yüksek Mahkeme yargıcı olan Felix Frankfurther, uygulamayı, herkesin çok iyi bildiği gibi, “bu yasal olmayan egzotik” olarak nitelendirdi.

İdare hukuku, esas olarak devletin üç erkinin – yasama, yürütme ve yargı – tamamını tek bir çatı altına getirerek kuvvetler ayrılığını baltalamaktadır. Bu, Kongre veya eyalet yasama organlarının kanun hükmünde kurallar yazma, bu kuralları yönetme ve tatbik etme ve kurumların kendi idari mahkemelerindeki ihtilaflara ilişkin yargı benzeri karar alma yetkisini yürütme organının temsilcilerindeki seçilmemiş görevlilere devretmesi yoluyla gerçekleşir.

Teoride, sonuçtan mağdur olan herhangi biri, bağımsız eyalet veya federal yargı organında sonuca itiraz edebilir. Fakat uygulamada, bu seçenek mümkün değildir. Bu, diğer şeylerin yanı sıra, idarelerin faaliyetlerine aşırı derecede riayet eden yargıçlar tarafından, idarelerin yasama organlarının kendilerine yasayla verdikleri yetkileri gerçek yasalar uyarınca yorumlamalarına izin verme noktasına kadar dar bir şekilde sınırlandırılmıştır.

Bu sadece Washington’un bir problemi değildir, Eyalet yasama organları nesiller boyunca, kanun gücünde kurallar yazma, uygulama ve yargı benzeri hüküm verme yetkisini belirli idarelere devreden yüzlerce ve binlerce yasa yürürlüğe koydu.

Bu uygulamanın problemli doğası politik yelpaze üzerinde çeşitli noktalarda bulunan akademisyenler ve siyasi aktörler tarafından belirtildi ve eyaletler düzenleyici işlem yapanları dizginlemenin yollarını araştırmaktadır. Bunlar dört geniş kategoriye ayrılır:

-İdari Kurallarla İlgili Ortak Bir Yasama Komitesi Oluşturun, veya Destek Verin

-Kanun hükmünde kurallar koyabilen idarelere yönelik usulleri tesis eden, İdari usul kanunu olarak da bilinen yasaları daha etkin hale getirin.

-Çeşitli idarelerin idari hâkimlerini, bir yetkili makam tarafından yönetilen bağımsız bir idari duruşma bürosunda birleştirin.

-Hâkimlere, idarelerin kendi kanun yorumlarına uymaktansa, onların yetki ve muameleleri üzerinde daha geniş yetkiler verin veya daha geniş yetkiler kullanmasını isteyin.

Ağustos ayında Amerika Yasama Değişim Konseyi bu araçların her birini yasal dilde gösteren bir model yasa tasarısı olan İdari Usuller Yasasını kabul etti.

Kısaca özetlemek gerekirse:

İdari kurallar konusunda ortak bir komite kurmak. Bir Ortak İdari Kurallar Komitesi, yalnızca önerilen kuralları gözden geçirme değil aynı zamanda bunları geçersiz kılma yetkisine sahip olacaktır. Komite, her iki yılda bir, parlamentoların her birinden gelen 12 üye ve bu parlamentoların 2 yılda bir değişimli olarak seçecekleri 13. üyeden oluşacaktır. Yasama meclisinin tamamı ortak bir onaylamama kararı ile komiteyi geçersiz kılabilir.

Ortak Bir İdari Kurallar Komitesinin bir kuralı durdurabileceğinin dayanağı belirtilmiş ve diğer gerekçelerin yanında, yasal otorite olmayışı, belirtilmiş yasama iradesine riayet etmede bir başarısızlık ve statü hukukunda bir uyuşmazlık bulunmasını da içerir.

Düzenleyici İşlem Yapma Sürecini Etkili Hale Getirmek. Tüm idareler, icrası mümkün kuralları yürürlüğe koymak için aynı süreci kullanmak zorunda kalacaktır. Kurallar, “isteyerek”, “bilerek”, “ağır ihmal” ve “keyfi ve kaprisli” gibi terimler için aynı standartlara ve tanımlara sahip olacaktır.

“Açıklayıcı kurallar”, “kurum içi muhtıra” ve “rehberlik belgeleri” gibi bazı idari belgeler uygulanabilir kurallar olarak kabul edilmeyecektir.

Önerilen kurallar, amacını ve kapsamını; yasal temeli; maliyetlerini, faydalarını ve alternatiflerini içeren bir ihtiyaç bildirgesi içermelidir; ve devlet ve yerel politika, bireysel özgürlük ve küçük işletmeler üzerindeki etkisinin bir açıklamasını içermelidir.

Ayrı Bir İdari Duruşmalar Dairesi Oluşturun. İdari hâkim, süreçlerini ve kurallarını değerlendirmeleri gereken idarelerden bağımsız olmalarını sağlayan ayrı bir eyalet duruşma ofisinde birleştirilecektir.

Senato'nun tavsiyesi ve rızasıyla vali tarafından atanan tam zamanlı baş idari hâkim, bu bağımsız ofisin direktörü olarak iki yıl görev yapar. Bu yetkili, idari hâkim başkanlığı dışında, avukat olması ve açıkça sorumlu olmaması ya da herhangi birinin dolaylı etkisine tabi olmaması gereken idari yargıçları işe alma ve yönetme yetkisine sahiptir.

Devlet kurumları, duruşma ofisinin açıkça delil sunması ve davalarda argüman sunması dışında kanıta ilişkin tespitini veya yorumunu etkilemeye çalışmamalıdır.

Yargı denetimi ve yargı yolları için standartları ve kapsamı belirleyin. Bir idari eylemden ötürü mağdur olan veya zarar gören bireyler örnek kanunda en anlaşılır veya ayrıntılı biçimde açıklanan yargı denetim hakkına sahiptir. Bir kişinin yargı denetimini talep edebileceği bazı idari eylemlerin bir listesini içerir ve denetimin özel amacını ve standartlarını ortaya koyar.

Amerika Yasama Değişim Konseyi örnek kanun tasarısı, eyalet meclislerinin kendi ihtiyaçlarına ve koşullarına uygun şekilde değiştirdiği ve uyarladığı şablonlar olarak tasarlanmıştır. Bu özel model faydalıdır çünkü en azından idare hukuku sürecini daha fazla siyasi hesap verebilirliğe tabi kılan geniş kapsamlı bir reformlar menüsü sunuyor. Son zamanlarda yapılan yüksek profilli suiistimaller ve artan “derin devlet” şüphesi, bunu siyasi liderlerin harekete geçmesi için iyi bir zaman haline getiriyor.

Orijinal metin “The need to reform administrative law not just a Washington problem” başlığıyla 18 Ekim 2018 tarihinde The Hill sitesinde yayımlanmıştır, orijinal metne bağlantı üzerinden erişmeniz mümkündür.